Przegląd powieści kryminalnych z Philo Vance (S. S. van Dine)
Powieści kryminalne S. S. Van Dine’a można podsumować jednym zdaniem: to Agatha Christie dla wymagających czytelników. Jeśli uważacie, że śledztwa Herkulesa Poirota są zbyt powierzchowne, a ich rozwiązania przychodzą zbyt łatwo, to książki Van Dine’a będą dla Was idealnym wyborem. Jego dochodzenia trwają dwukrotnie dłużej niż u Christie, liczba podejrzanych jest mocno ograniczona, a Philo Vance analizuje każdą wskazówkę z niezwykłą precyzją. Mimo to odgadnięcie mordercy jest wyjątkowo trudne – Van Dine buduje misterne szarady, podsuwając czytelnikowi mnóstwo tropów, zarówno prawdziwych, jak i fałszywych. Pytanie brzmi: czytelnik odkryje prawdę szybciej niż Philo Vance?
Każda powieść Van Dine’a ma swój motyw przewodni, często związany ze sztuką, co nie dziwi, biorąc pod uwagę jego działalność jako krytyka artystycznego. Fabuła może obracać się wokół środowiska egiptologów, kolekcjonerów chińskiej porcelany, kamieni szlachetnych czy ryb głębinowych. Ilość specjalistycznej wiedzy, którą posiadał Van Dine (a za nim Philo Vance), jest imponująca – i równie imponująco obszernie przedstawiona w jego kryminałach. Autor zasypuje czytelnika datami, terminami geograficznymi i przyrodniczymi, a wiele zagadnień dodatkowo wyjaśnia w autorskich przypisach.
Niestety, wcześniejsze PRL-owskie wydania jego powieści były pozbawione przypisów, co znacznie zubożyło ich treść. W nowych tłumaczeniach wiernie oddajemy amerykański oryginał, bez żadnych skrótów i uproszczeń. Przekład Van Dine’a to prawdziwe wyzwanie, zwłaszcza gdy okazuje się, że część gatunków ryb głębinowych, kolekcjonowanych przez jednego z bohaterów Sprawy morderstwa smoka, nadal nie ma polskich nazw!
Ciekawostka
Zwróćcie uwagę na oryginalne tytuły powieści S. S. Van Dine’a. Widzicie pewną prawidłowość? Każdy z nich (poza The Gracie Allen Murder Case) ma dokładnie taką samą liczbę liter. To prawdopodobnie wyraz pedantycznej dbałości autora o szczegóły – cechy, którą można dostrzec również w jego skrupulatnie skonstruowanych fabułach.
Ciekawostka numer dwa
W tytułach książek Van Dine’a zawsze kryje się pewna zagadka. Jaka? Tego nie możemy zdradzić bez ujawniania fabuły, ale jedno jest pewne – nic nie jest takie, jak się wydaje, nawet sam tytuł.
Podsumowując:
Nowy Jork lat 30., zagadka zamkniętego kręgu, pojedynek czytelnika z detektywem i ogromna porcja wiedzy, której nie znajdziecie w żadnym innym kryminale.
Więcej o samym van Dine czytajcie w naszym artykule.
Pod tym linkiem można znaleźć słynny artykuł van Dine 20 zasad pisania kryminałów – swoisty kodeks autorów kryminałów z czasów tzw. złotej ery kryminału.
Zestaw osób w każdej powieści z serii:
Philo Vance – detektyw amator, postać bardzo bliska Sherlockowi Holmesowi, osoba o niezwykłej wiedzy, erudycji i poczuciu własnej wartości.
S. s. van Dine – narrator i zarazem asystent Philo Vance’a
John F. Markham – prokurator okręgowy hrabstwa Nowy Jork, zazwyczaj sceptyczny wobec planów Vance’a
sierżant Ernest Heath – policjant w gorącej wodzie kąpany (zapewne stąd nazwisko), mówiący slangiem (duże wyzwanie w tłumaczeniu!)
doktor Doremus – lekarz sądowy o pieprznym sposobie bycia
Powieści:
** oznaczają najlepsze tytuły według redakcji
Sprawa morderstwa Bensona (The Benson Murder Case) – w przygotowaniu
Sprawa morderstwa Kanarka (The Canary Murder Case) – w przygotowaniu
Sprawa morderstwa Greenów (The Greene Murder Case) – w przygotowaniu
Sprawa morderstwa Bishopa (The Bishop Murder Case) – w przygotowaniu
Sprawa morderstwa Skarabeusza (The Scarab Murder Case, 1930)
Motyw przewodni: egiptologia i sztuka egipska
W nowojorskim prywatnym muzeum egiptologicznym doktora Blissa dochodzi do morderstwa Benjamina H. Kyle’a, mecenasa sztuki i filantropa. Ciało zostaje znalezione przy rzadkim niebieskim skarabeuszu, co nadaje sprawie mistyczny wymiar. Sprawą zajmuje się Philo Vance, który odrzuca proste wyjaśnienia i dostrzega w przedmiocie klucz do psychologii mordercy. Śledztwo prowadzi go przez świat kolekcjonerów starożytności, tajemnicze egipskie artefakty i zazdrosnych rywali. W miarę odkrywania nowych tropów, okazuje się, że za zbrodnią mogą stać nie tylko chciwość i zdrada, ale i prastare wierzenia.
Uwagi redakcji.
W tej książce S. S. van Dine przeszedł samego siebie. Ilość przypisów autorskich to ok. 30, a co najmniej drugie tyle musieliśmy zrobić, żeby wyjaśnić słownictwo egiptologiczne.
Książka ta ukazała się również w tłumaczeniu Joe Alexa jako Skarabeusz i śmierć w jego bibliotece najlepszych kryminałów. O ile tłumaczenie jest dobre, to niestety usunięto większość przypisów autorskich.
** Sprawa morderstwa kynologicznego (The Kennel Murder Case, 1933)
Motyw przewodni: chińska porcelana i hodowla psów terierów szkockich (!)
W nowojorskiej rezydencji kolekcjonera Archera Coe dochodzi do jego śmierci w zamkniętym od wewnątrz pokoju. Policja uznaje to za samobójstwo, ale detektyw Philo Vance szybko odkrywa, że sprawa jest bardziej skomplikowana. Ślady wskazują na zbrodnię zaplanowaną z niezwykłą precyzją, a trop prowadzi do świata hodowców psów wystawowych, gdzie rywalizacja bywa zabójcza. W kręgu podejrzanych znajdują się bliscy Coe’a, hodowcy i kolekcjonerzy sztuki orientalnej. Z każdą godziną zagadka gęstnieje, a Vance musi rozwikłać, kto miał motyw, by popełnić zbrodnię doskonałą.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
W książce S. S. van Dine wyraźnie nawiązuje do zagadki śmierci w zamkniętym pokoju w powieści Edgara Wallace, Tajemnica skręconej świecy (The Clue of the Twisted Candle) z 1918 r. Także i tę powieść ostatnio przetłumaczyliśmy na język polski.
W książce pojawia się wiele osób realnie istniejących w tamtych czasach i znanych jako hodowcy psów lub sędziowie.
** Sprawa morderstwa Smoka (The Dragon Murder Case, 1933)
Motyw przewodni: ryby głębinowe, wierzenia staroindiańskie i historia miejsca, w którym znajduje się Nowy Jork
W posiadłości Stammów w Inwood dochodzi do tajemniczego zaginięcia Sanforda Montague’a, który podczas nocnej kąpieli w jeziorze Dragon Pool nurkuje i już się nie wynurza. Mimo poszukiwań nie odnaleziono ciała, a świadkowie wydarzenia składają niespójne zeznania. Sprawę przejmuje Philo Vance, który odkrywa, że jezioro od dawna owiane jest mroczną legendą o potworze. Wśród gości posiadłości panuje napięta atmosfera – każdy zdaje się mieć coś do ukrycia. Vance musi rozwikłać, czy za zniknięciem Montague’a stoi ludzka intryga, czy też coś znacznie bardziej złowieszczego czai się w głębinach jeziora.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Sprawa morderstwa w Kasynie (The Casino Murder Case, 1934)
Motyw przewodni: kasyno, odkrycia chemiczne
Do Philo Vance’a trafia anonimowy list, ostrzegający przed tragedią, która ma się wydarzyć w ekskluzywnym kasynie Kinkaida. Tego samego wieczoru Lynn Llewellyn, młody hazardzista, pada ofiarą zatrucia w trakcie gry przy stole do ruletki. Śledztwo odkrywa sieć rodzinnych konfliktów, tajemnicze intrygi i napięcia między wpływowymi osobami, w tym właścicielem kasyna Richardem Kinkaidem i jego otoczeniem. Vance podejrzewa, że trucizna to tylko część starannie zaplanowanego spisku, a prawdziwy morderca ukrywa się w cieniu, gotów uderzyć ponownie.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Sprawa morderstwa w ogrodzie (The Garden Murder Case, 1935)
Motyw przewodni: wyścigi konne
W luksusowym penthousie profesora Ephraima Gardena, mieszczącym się na szczycie nowojorskiego wieżowca, dochodzi do tajemniczego morderstwa. Ciało zostaje znalezione w prywatnym ogrodzie na dachu, a okoliczności zbrodni są niezwykle skomplikowane. Śledztwo prowadzi Philo Vance, który odkrywa, że sprawa wiąże się z wyścigami konnymi, hazardem i napiętymi relacjami rodzinnymi. Wśród podejrzanych znajdują się syn profesora, jego kuzyn oraz krąg arystokratycznych przyjaciół, z których każdy ma coś do ukrycia. Vance musi rozwikłać intrygę, zanim zabójca uderzy ponownie.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Sprawa porwania i morderstwa (The Kidnap Murder Case, 1936)
Philo Vance powraca do Nowego Jorku, gdy miastem wstrząsa porwanie Kaspara Kentinga, syna bogatego i wpływowego rodu. Porywacze żądają wysokiego okupu, a tropy prowadzą do Purpurowego Domu, rodzinnej rezydencji pełnej tajemnic. Sprawa szybko komplikuje się, gdy okazuje się, że Kaspar mógł mieć wielu wrogów – wśród nich hazardzistów, podejrzanych wspólników i dawnych znajomych. W miarę śledztwa Vance odkrywa, że za porwaniem kryje się misternie uknuty spisek, a morderca może być kimś, kogo nikt nie podejrzewa.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Sprawa Morderstwa Gracie Allen (The Gracie Allen Murder Case, 1938)
Gdy w Nowym Jorku dochodzi do spektakularnej ucieczki przestępcy Benny’ego Myszołowa, prokurator Markham staje się jego głównym celem. Philo Vance, choć sceptyczny wobec pogróżek, zostaje wciągnięty w sprawę, gdy na jego drodze pojawia się Gracie Allen – ekscentryczna, ale bystra asystentka perfumiarza. Wśród tajemniczych wiadomości, podejrzanych zbiegów okoliczności i zbrodni w eleganckiej kawiarni Domdaniel, Vance odkrywa, że cała intryga kryje coś więcej niż zwykłe porachunki kryminalnego półświatka. Czy to, co wydaje się farsą, okaże się śmiertelnie poważną grą?
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Jest to zupełnie inna niż dotychczasowe powieści autora, o nietypowej akcji. Nie znalazła jednak ona uznania w oczach ówczesnych krytyków.
W powieści występuje Gracie Allen, słynna amerykańska aktorka (w powieści asystentka perfumiarza George’a Burnsa). W rzeczywistości George Burns był mężem Gracie Allen i producentem filmowym.
Sprawa morderstwa zimowego (The Winter Murder Case, 1939)
Motyw przewodni: kamienie szlachetne
Philo Vance przybywa do luksusowej posiadłości Rexon Manor, położonej w ośnieżonym Berkshires, gdzie właściciel, Carrington Rexon, obawia się o bezpieczeństwo swojej legendarnej kolekcji szmaragdów. Wkrótce dochodzi do morderstwa strażnika, a ślady wskazują na skrzętnie zaplanowaną zbrodnię. W posiadłości przebywa grupa gości, w tym jego syn Richard, tajemnicza Carlotta Naesmith i były nadzorca Jed, a także liczni podejrzani. Vance, odkrywając ślady na śniegu i ukryte intrygi, musi rozwikłać zagadkę, zanim złowroga „klątwa szmaragdów” pochłonie kolejną ofiarę.
Uwagi redakcji:
Nasze wydanie jest pierwszym tłumaczeniem tej książki na język polski.
Jest to jedyna powieść z Philo Vancem, gdzie nie pojawiają się: prokurator Markham, sierżant Heath, lekarz Doremus oraz cały zastęp policjantów.
Jest to też jedyna powieść serii, która nie dzieje się w Nowym Jorku.
S. S. van Dine nie ukończył tej powieści przed śmiercią, być może dlatego jest ona znacznie krótsza od pozostałych.
